Người Viện trưởng đầu tiên của ngành Kiểm sát nhân dân

Trên cương vị công tác của mình, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã xây dựng hệ thống Viện kiểm sát nhân dân ngày càng phát triển từ Viện kiểm sát nhân dân tối cao đến Viện kiểm sát nhân dân các địa phương và Viện kiểm sát quân sự các cấp; góp phần tạo lập vị trí, xác định vai trò, chức năng, nhiệm vụ của hệ thống cơ quan Viện kiểm sát nhân dân trong thể chế Nhà nước dân chủ cộng hoà ở nước ta... Để thực hiện Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 1960, đưa những quy định của luật vào cuộc sống; trong thời gian làm Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã có công lao rất lớn. Đó là việc xây dựng hệ thống Viện kiểm sát nhân dân từ Trung ương đến các địa phương để thực hiện chức năng kiểm sát việc chấp hành pháp luật và thực hành quyền công tố làm cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất. Với cương vị là Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, đồng chí Hoàng Quốc Việt luôn chú trọng việc nêu cao tính Đảng trong công tác kiểm sát; chú trọng công tác xây dựng Đảng trong ngành Kiểm sát nhân dân và luôn gắn hoạt động kiểm sát vào việc phục vụ thiết thực nhiệm vụ chính trị của Đảng. Là người có nhiều kinh nghiệm trong công tác lãnh đạo quần chúng của Đảng, đồng chí Hoàng Quốc Việt luôn quan tâm đến công tác quần chúng, nêu cao tính dân chủ trong hoạt động kiểm sát, quan tâm bảo vệ quyền và lợi ích của người lao động; luôn luôn chăm lo đến việc rèn luyện đạo đức phẩm chất, giáo dục và chăm lo cho đội ngũ cán bộ của Ngành. Ở đồng chí Hoàng Quốc Việt, nổi bật lên phẩm chất cao quý là lòng trung thực và tinh thần đấu tranh bảo vệ công lý, giữ gìn kỷ cương phép nước.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt (áo màu đen) về thăm chiến khu Việt Bắc, năm 1977

Hoạt động của đồng chí Hoàng Quốc Việt với cương vị là Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đầu tiên và là Viện trưởng lâu năm nhất của ngành Kiểm sát nhân dân được thể hiện qua các giai đoạn cụ thể sau:

Từ năm 1960 đến năm 1964:...  Đây là giai đoạn mở đầu rất quan trọng trong tổ chức và hoạt động của ngành Kiểm sát nhân dân. Từ khi nhận nhiệm vụ Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, đồng chí Hoàng Quốc Việt rất chú trọng việc xây dựng và tổ chức hoạt động của hệ thống Viện kiểm sát nhân dân về mọi mặt; vừa phải chăm lo xây dựng hệ thống tổ chức, củng cố tổ chức bộ máy để triển khai nhiệm vụ và bồi dưỡng đào tạo đội ngũ cán bộ của Viện kiểm sát nhân dân vừa triển khai các hoạt động kiểm sát phục vụ các nhiệm vụ chính trị do Đảng và Nhà nước đề ra lúc đó là: Bảo đảm an ninh chính trị và trật tự xã hội, bảo đảm các quyền tự do dân chủ của nhân dân, bảo vệ thành quả của công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và hoàn thiện quan hệ sản xuất mới ở miền Bắc; đấu tranh với bọn phản cách mạng và bọn tội phạm nghiêm trọng khác.

Do xác định công tác kiểm sát thực chất là công tác chính trị, đồng chí Hoàng Quốc Việt rất chú trọng công tác xây dựng Đảng trong hệ thống Viện kiểm sát nhân dân; thường xuyên quan tâm chỉ đạo việc xây dựng và củng cố tổ chức cơ sở Đảng ở các đơn vị trong ngành Kiểm sát và yêu cầu Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân các cấp chú trọng công tác xây dựng Đảng ở đơn vị mình. Hàng quý, hàng năm, thay mặt Đảng đoàn Viện kiểm sát nhân dân tối cao, đồng chí Hoàng Quốc Việt đều có báo cáo với Ban Bí thư Trung ương Đảng về kết quả công tác của ngành Kiểm sát nhân dân; đồng thời chỉ đạo Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân các địa phương thực hiện chế độ báo cáo với cấp uỷ Đảng ở địa phương. Đối với công tác xây dựng Ngành, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã quán triệt cho các đơn vị và toàn thể cán bộ kiểm sát thực hiện nghiêm túc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn khi nghe Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao trình bày về dự thảo Luật tổ chức đầu tiên của Ngành là: Trọng trách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan đi kiểm sát việc chấp hành pháp luật của người khác; ngành Kiểm sát hơn ai hết phải là những người gương mẫu chấp hành pháp luật; cũng vì vậy cán bộ Kiểm sát phải: "Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn".

Sau gần 4 tháng trực tiếp tổ chức và lãnh đạo ngành Kiểm sát nhân dân; ngày 17/11/1960, thay mặt Đảng đoàn Viện kiểm sát nhân dân tối cao; đồng chí Hoàng Quốc Việt đã báo cáo với Ban Bí thư Trung ương Đảng về kết quả công tác kể từ khi ngành Kiểm sát nhân dân được thành lập và đề xuất với Ban Bí thư Trung ương tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác kiểm sát. Trên cơ sở đề nghị của đồng chí Hoàng Quốc Việt, ngày 24/11/1960 Ban Bí thư Trung ương Đảng đã có cuộc họp bàn về công tác kiểm sát và ngày 12/12/1960 Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ra Thông tri số 13-TT/TW về việc tăng cường lãnh đạo công tác kiểm sát. Thông tri nêu rõ: “Các cấp uỷ, các Ban, Đảng đoàn, thủ trưởng cơ quan, xí nghiệp… cần nghiên cứu, hiểu rõ tầm quan trọng, tác dụng, nội dung của công tác kiểm sát, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân các cấp và trách nhiệm của mình đối với cơ quan kiểm sát, đề ra những biện pháp thiết thực giúp kiện toàn tổ chức và tăng cường hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân. Cần dùng những biện pháp thích hợp… để làm cho cán bộ, Đảng viên và nhân dân hiểu rõ ý nghĩa, tác dụng và nội dung công tác kiểm sát, ủng hộ cơ quan kiểm sát. Trong khi tuyên truyền, cần vạch rõ những ưu điểm, thiếu sót trong việc chấp hành pháp luật để cho ai nấy càng thấy rõ: Làm tốt công tác kiểm sát không những có lợi cho sự nghiệp cách mạng chung mà còn bảo đảm quyền lợi chính đáng của mỗi người… Cần lãnh đạo ngành Kiểm sát tiến hành kiểm tra liên tục và có trọng điểm, kịp thời phát hiện và ngăn ngừa những hành động làm sai pháp luật, chống mọi hành động phá hoại, chống tham ô, lãng phí, chống mọi sự xâm phạm đến quyền tự do dân chủ của nhân dân... Cần phân công cấp uỷ viên chuyên trách…, cần có kế hoạch đào tạo, giáo dục, bồi dưỡng cán bộ Kiểm sát, giúp đỡ cán bộ ngành Kiểm sát đi sâu vào nghiệp vụ… Các cấp uỷ cần định kỳ nghe báo cáo để chỉ đạo công tác kiểm sát, đồng thời cần làm cho các ngành Công an, Kiểm sát, Toà án có ý thức đúng trong việc phối hợp công tác và chế ước lẫn nhau.”

Tuy mới được thành lập, kinh nghiệm công tác còn ít, phương tiện làm việc còn thiếu thốn; dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Hoàng Quốc Việt, đội ngũ cán bộ trong ngành đã tỏ ra hăng hái, phấn khởi với trách nhiệm được giao. Viện kiểm sát các cấp đã vận dụng chức năng của ngành vào việc phục vụ các Nghị quyết của Trung ương về các cuộc vận động 3 xây, 3 chống trong các cơ sở công nghiệp quốc doanh, vận động cải tiến quản lý hợp tác xã nông nghiệp, vận động dân chủ ở miền núi... thông qua các cuộc vận động chính trị đã đưa pháp luật một cách sâu rộng vào quần chúng, phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật, phát huy vai trò của quần chúng trong cuộc đấu tranh bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa. Hoạt động kiểm sát bước đầu đi vào lĩnh vực quản lý kinh tế và sản xuất, kinh doanh. Cùng với việc xử lý một số trường hợp cố ý làm trái chế độ chính sách, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã phát hiện và đề xuất với Trung ương một số vấn đề về tăng cường công tác quản lý sản xuất nông nghiệp của hợp tác xã, bảo vệ quyền dân chủ ở nông thôn và bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa, chống tham ô, lãng phí của công.

Hoạt động giữa các cấp kiểm sát có sự phối hợp chặt chẽ, kể cả việc phối hợp hoạt động giữa Viện kiểm sát quân sự với Viện kiểm sát nhân dân ở các cấp trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng. Nhiều trường hợp Viện kiểm sát địa phương gặp khó khăn trở ngại trong việc đấu tranh giữ vững nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa đã được đồng chí Viện trưởng chỉ đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tay hỗ trợ kịp thời.

Trong thời gian từ năm 1960 đến năm 1964, mặc dù có rất nhiều khó khăn trong tổ chức và hoạt động của Ngành khi mà nhận thức của các ngành các cấp về chức năng, nhiệm vụ của ngành Kiểm sát nhân dân chưa được thống nhất; với cương vị Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã có nhiều chủ trương lớn về công tác của Ngành. Những chủ trương công tác trong chỉ đạo ngành Kiểm sát của đồng chí Hoàng Quốc Việt trong những năm 1960 rất đúng đắn, cho đến nay giữa bối cảnh của thời  kỳ đổi mới vẫn có ý nghĩa thời sự. Các Chỉ thị của đồng chí Hoàng Quốc Việt cho toàn ngành Kiểm sát đã xác định những phương hướng hoạt động rất cơ bản cho ngành Kiểm sát trên cơ sở quán triệt và phục vụ kịp thời các Nghị quyết của Trung ương. Sự chỉ đạo của đồng chí Hoàng Quốc Việt thể hiện tính kỷ luật của một đảng viên gương mẫu, thể hiện một lập trường Đảng tính kiên định, vững vàng; nhờ đó đồng chí đã xây dựng được quan điểm về chỉ đạo nghiệp vụ rất mẫu mực cho những thế hệ làm công tác kiểm sát hiện nay vận dụng.

Chỉ thị về công tác kiểm sát hàng năm của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao do đồng chí Hoàng Quốc Việt ký và ban hành vừa xác định mục tiêu, nội dung, nhiệm vụ công tác kiểm sát; vừa là định hướng quan trọng cho hoạt động của toàn ngành Kiểm sát nhân dân. Chỉ thị số 716/CT của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về công tác kiểm sát năm 1962 đã định hướng quan trọng cho công tác kiểm sát là: “Tăng cường công tác kiểm sát đấu tranh chống bọn phản cách mạng, đấu tranh làm giảm những loại phạm pháp có nhiều điều kiện hạn chế, tích cực tham gia cuộc vận động nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế tài chính, chống tham ô, lãng phí, quan liêu, đồng thời tiếp tục xây dựng ngành về mọi mặt, nâng cao chất lượng các khâu công tác kiểm sát, xây dựng từng bước ngạch Kiểm sát viên, tăng cường bồi dưỡng, đào tạo cán bộ, đẩy mạnh thi đua, tiếp tục xây dựng chức năng công tác, cải tiến việc chỉ đạo thực hiện, cải tiến lề lối làm việc để giữ vững pháp chế xã hội chủ nghĩa, phục vụ tốt công tác trọng tâm của Đảng và Nhà nước, góp phần thực hiện tốt kế hoạch Nhà nước”.

Cũng trong các năm từ 1960 đến 1964, nhiều Chỉ thị, Thông tri và Kế hoạch công tác của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã được đồng chí Hoàng Quốc Việt chỉ đạo xây dựng và ban hành để phục vụ kịp thời các nhiệm vụ chính trị của Đảng nêu ra tại các Nghị quyết, Chỉ thị của Trung ương Đảng về việc tiến hành hợp tác hoá nông nghiệp kết hợp với việc hoàn thành cải cách dân chủ ở miền núi phía Bắc nước ta; về tuyên truyền vận động thực hiện Luật hôn nhân và gia đình; về tăng cường công tác đấu tranh chống phản cách mạng, giữ gìn trật tự, an ninh; về cuộc vận động nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế tài chính, chống tham ô, lãng phí, quan liêu và phục vụ cuộc vận động “nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế tài chính, chống tham ô, lãng phí, quan liêu”.v.v.

Trong công tác xây dựng pháp luật và tăng cường nền pháp chế xã hội chủ nghĩa ở nước ta, đồng chí Hoàng Quốc Việt luôn luôn đặt trong nền tảng chung của sự nghiệp củng cố nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chỉ rõ: "Công tác kiểm sát không phải muốn làm như thế nào cũng được, bởi vì nó đụng chạm đến sinh mệnh của con người". Công tác kiểm sát trước hết phải bảo vệ dân chủ, quan tâm đến lợi ích của người lao động và quán triệt lời dạy của Bác Hồ: "Muốn biết ai tốt, ai xấu, ai thiện, ai ác, điều cơ bản phải xem thái độ của họ đối với nhân dân lao động". Bởi vậy, một trong những trọng tâm công tác của ngành Kiểm sát nhân dân, quán xuyến toàn bộ hoạt động của các khâu công tác kiểm sát và các cấp kiểm sát từ nhiều năm là bảo vệ quyền dân chủ của nhân dân: Từ việc đấu tranh với tình trạng vi phạm dân chủ ở nông thôn, trong vận động cải tiến hợp tác xã nông nghiệp, chỉ đạo hoạt động kiểm sát để bảo vệ việc thực hiện chính sách hậu phương quân đội, bảo vệ quyền dân chủ của công dân trong công tác bắt, giam, giữ... Những chủ trương công tác đó đã góp phần bảo vệ  quyền dân chủ của người dân, bảo đảm cho ngành Kiểm sát có những đóng góp tích cực vào việc củng cố nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.

Trong thời gian gần 5 năm (từ ngày 15/9/1960 đến ngày 05/11/1964), đồng chí Hoàng Quốc Việt đã có 49 văn bản quan trọng gửi đến Thủ tướng Chính phủ, các cơ quan thuộc Chính phủ, các Bộ, Ngành và các địa phương cùng nhiều văn bản chỉ đạo các đơn vị trong ngành trong công tác xây dựng và áp dụng pháp luật; đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật và tội phạm; tập trung vào một số công tác chủ yếu và trọng tâm của Ngành trong giai đoạn này như:

- Công tác kiểm sát phục vụ nhiệm vụ đấu tranh chống phản cách mạng, phản tuyên truyền; giữ gìn trật tự, an ninh.

- Đấu tranh chống tham ô, lãng phí và thiếu tinh thần trách nhiệm gây ra tham ô, lãng phí.

- Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa và đấu tranh với vi phạm, tội phạm trong lĩnh vực quản lý các Nông trường, các Hợp tác xã nông nghiệp và phong trào hợp tác hoá nông nghiệp; đảm bảo lương thực; thu mua thực phẩm, thu mua mía đường; công tác quản lý thị trường, quản lý rượu; quản lý công trình thuỷ lợi, phòng chống bão lụt; công tác phòng cháy, chữa cháy.v.v.

 - Công tác xây dựng pháp luật và tuyên truyền thực hiện pháp luật như: Thi hành Luật hôn nhân và gia đình; thực hiện các quy ước nông thôn; xây dựng luật cho giao thông vận tải...

Một số lĩnh vực công tác quan trọng khác cũng được đồng chí Hoàng Quốc Việt quan tâm chỉ đạo các Viện kiểm sát địa phương thực hiện nhằm ngăn ngừa các vi phạm và tội phạm như: Ngăn chặn việc giết hại bệnh nhân hủi; ngăn chặn và xử lý vi phạm di tích lịch sử ải Chi Lăng; phòng ngừa tình trạng trẻ em chết đuối; giải quyết bồi thường ruộng đất cho nông dân do đã bị trưng dụng; ngăn ngừa trẻ em phạm pháp; ngăn ngừa những hiện tượng xích mích, mâu thuẫn dân tộc trong các hợp tác xã miền núi và giải quyết khiếu nại và vi phạm pháp luật.

Về công tác xây dựng ngành Kiểm sát nhân dân: Sau khi Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân có hiệu lực; ngày 31/12/1960, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã quyết định thành lập Viện kiểm sát nhân dân các khu, thành, tỉnh, huyện, thị xã, hoặc cấp hành chính tương đương để hoạt động kể từ ngày 01/01/1961. Tháng 01/1961, Viện kiểm sát nhân dân tối cao quyết định việc tổ chức các Viện kiểm sát phúc thẩm và hướng dẫn việc thành lập Viện kiểm sát nhân dân các cấp. Ngày 06/12/1961, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ra Chỉ thị số 01/VP về chế độ báo cáo xin chỉ thị theo nguyên tắc lãnh đạo tập trung thống nhất trong ngành. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã chỉ đạo xây dựng và trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua Pháp lệnh quy định cụ thể về tổ chức của Viện kiểm sát nhân dân tối cao (ngày 16 tháng 4 năm 1962). Cũng trong năm 1962, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã trực tiếp chỉ đạo một số công tác quan trọng trong tổ chức và hoạt động của ngành như quy định về chế độ lập chương trình công tác và thực hiện thí điểm việc cải tiến tổ chức và cải tiến lề lối làm việc ở Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hải Dương. Trong năm 1964, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã mở lớp bồi dưỡng ngắn hạn tại Hà Nội cho cán bộ nghiên cứu mới vào ngành đang làm công tác kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử hình sự ở các Viện kiểm sát địa phương chưa qua lớp bồi dưỡng nào.

Từ kết quả công tác kiểm sát chung và công tác kiểm sát hình sự, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chỉ đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổng hợp và báo cáo với Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng nhiều vấn đề có liên quan đến việc thực thi pháp luật và pháp chế ở nhiều lĩnh vực, nhiều ngành và địa phương như: Báo cáo về tình hình chấp hành pháp luật ở khu gang thép Thái Nguyên; báo cáo về vi phạm pháp luật trong phong trào hợp tác hoá nông nghiệp; báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị đồng thời đề xuất với Bộ Chính trị về một số công tác của Viện kiểm sát nhân dân.v.v.
 

Lãnh đạo Viện KSND tối cao dâng hương ở Đài tưởng niệm đồng chí Hoàng Quốc Việt  tại thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh ngày 15/5/2015 (Ảnh: Truyền hình kiểm sát)

Từ năm 1965 đến năm 1975: Trong giai đoạn này, nhiều văn bản của Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã được đồng chí Hoàng Quốc Việt ký ban hành và chính Viện trưởng Hoàng Quốc Việt cũng có nhiều biện pháp chỉ đạo cụ thể để toàn Ngành phục vụ các nhiệm vụ chính trị của Đảng như:Ngay từ cuối năm 1964 đầu năm 1965, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã quan tâm đến việc phối hợp với các cấp Uỷ địa phương tập trung giải quyết tình hình khiếu nại về việc vi phạm quyền dân chủ, tham ô, lãng phí xảy ra ở các hợp tác xã nông nghiệp. Tháng 9 năm 1966, đồng chí đã chỉ đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao xây dựng Đề cương báo cáo Ban Bí thư Trung ương Đảng về tình hình cán bộ, đảng viên vi phạm pháp luật. Trong bản Đề cương báo cáo Ban Bí thư Trung ương, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã nêu lên những nguyên nhân chủ yếu và đề xuất một số biện pháp khắc phục tình hình vi phạm như “Phải có kế hoạch đấu tranh từng bước, nhưng toàn diện: kết hợp giữa giáo dục tư tưởng và xử lý về kỷ luật (kỷ luật hành chính hoặc đưa ra pháp luật), kết hợp giữa công tác tư tưởng với công tác chấn chỉnh tổ chức và lề lối làm việc, kết hợp giữa cơ quan Nhà nước với lực lượng quần chúng” nhằm chống các vi phạm pháp luật trong đội ngũ cán bộ, đảng viên... Ngày 15/01/1970, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh quy định cụ thể về tổ chức của Viện kiểm sát nhân dân tối cao ngày 16/4/1962. Theo Pháp lệnh (sửa đổi) năm 1970  đã sửa đổi, bổ sung Điều 5 và Điều 7 của Pháp lệnh năm 1962, quy định bộ máy làm việc và biên chế của Viện kiểm sát nhân dân tối cao do Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao định và trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn (Điều 5 mới) và thành lập ngạch Kiểm sát viên gồm có Kiểm sát viên cao cấp, Kiểm sát viên trung cấp và Kiểm sát viên sơ cấp (Điều 7 mới).

Tháng 8/1970, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã cùng tập thể Đảng đoàn Viện kiểm sát nhân dân tối cao chỉ đạo các đơn vị toàn ngành quán triệt yêu cầu, mục đích và nội dung của cuộc vận động nâng cao chất lượng đảng viên và kết nạp đảng viên lớp Hồ Chí Minh theo Nghị quyết 195 của Bộ Chính trị.

Trong giai đoạn này, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chỉ đạo toàn Ngành tập trung công tác kiểm sát vào việc phục vụ các nhiệm vụ trọng tâm của Đảng đề ra tại các văn bản của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng như: Thông tri số 222-TT/TW ngày 12/9/1968 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra chỉ đạo đợt vận động quản lý thị trường, chống đầu cơ, lấy cắp vật tư, hàng hoá của Nhà nước; Chỉ thị số 205-CT/TW ngày 13/10/1973 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc ngăn chặn tệ lấy cắp vật tư, hàng hoá của Nhà nước bảo đảm trật tự nơi công cộng; Nghị quyết số 228-NQ/TW ngày 12/01/1974 của Bộ Chính trị về cuộc đấu tranh chống lấy cắp tài sản xã hội chủ nghĩa, chống làm ăn phi pháp, tăng cường quản lý lao động, quản lý thị trường, giữ vững trật tự trị an, phục vụ tốt phong trào lao động sản xuất và tiết kiệm, phục vụ tốt đời sống nhân dân; Thông tri số 302-TT/TW ngày 03/7/1974 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về việc tổ chức thi hành Nghị quyết 228-NQ/TW ngày 12/01/1974 của Bộ Chính trị; Chỉ thị số 208-CT/TW ngày 16/9/1974 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về việc tổ chức lại sản xuất nông nghiệp và cải tiến một bước quản lý nông nghiệp từ cơ sở theo hướng tiến lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa...

Ngày 26/06/1974, thay mặt ba ngành và Đảng đoàn ba cơ quan Bộ Công an, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao; đồng chí Hoàng Quốc Việt đã báo cáo Ban Bí thư Trung ương Đảng về công tác phối hợp đảm bảo thi hành Nghị quyết số 228-NQ/TW của Bộ Chính trị. Ngày 24/02/1975, Đảng đoàn Viện kiểm sát nhân dân tối cao có Công văn số 279-ĐĐ đề nghị Ban Tổ chức Trung ương Đảng kiểm tra công tác xây dựng Đảng ở Xưởng dụng cụ cao su thuộc Tổng cục Đường sắt...

Trong thời gian 10 năm từ 1965 đến 1975, từ kết quả công tác kiểm sát, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chỉ đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành 65 văn bản về tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực như các báo cáo, kiến nghị với Đảng, Nhà nước; các văn bản gửi các ngành, các địa phương về những vấn đề quan trọng trong công tác quản lý kinh tế, xã hội bằng pháp luật để phục vụ nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn cách mạng quan trọng này như:

- Công tác kiểm sát góp phần “giữ gìn an ninh ở miền Bắc, kiên quyết đánh bại mọi hoạt động phá hoại của bọn gián điệp và phản cách mạng trong tình hình hiện nay”.

-  Việc thực hiện các chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước trong công tác cải tiến quản lý hợp tác xã, cải tiến kỹ thuật ở các tỉnh miền Núi; việc đổi ruộng giữa hợp tác xã nông nghiệp với nông dân chưa vào hợp tác xã; việc chấp hành chính sách lương thực và biện pháp xử lý đối với những người làm ăn không đúng ngành nghề và tham ô, lãng phí lương thực; khắc phục những vi phạm pháp luật trong việc tổ chức phân tán và bảo quản kho tàng của ngành lương thực .v.v.

-  Việc thực hiện các quy định của Nhà nước trong việc sử dụng nhà của dân vì lợi ích chung; việc kiểm kê định kỳ theo quy định của Nhà nước; tăng cường công tác kiểm tra, uốn nắn việc dân quân sử dụng súng đạn vô nguyên tắc; chống buông lỏng quản lý trong ngành đường sắt; quản lý lâm nghiệp; quản lý thị trường; quản lý xe, quản lý vận chuyển hàng hoá... theo đúng quy định hiện hành; việc cung cấp vải, đường... phục vụ công tác thu mua, bài trừ nạn đầu cơ, tích lũy.v.v.

- Chỉ đạo việc xử lý tội phạm về kinh tế phù hợp với thời chiến; xử lý các vi phạm pháp luật tại xí nghiệp bán lẻ; giải quyết tình hình vi phạm dân chủ ở Hợp tác xã nông nghiệp; tình hình quản lý than phế phẩm, phế liệu và chủ trương đổi than lấy vật liệu và có biện pháp xử lý những người đã lợi dụng việc mua bán trao đổi trên để tham ô, ăn cắp; đấu tranh chống tệ lấy cắp vật tư hàng hoá của Nhà nước và giữ gìn trật tự trị an ở thành phố và thị xã và bảo vệ tài sản, lương thực của Nhà nước khỏi bị hư hỏng; việc xử lý và bán nguyên vật liệu kém phẩm chất; xử lý vụ vi phạm nguyên tắc, chế độ tuyển sinh .v.v.

 Về quan hệ với các ngành, các cấp:

- Ngày 13/03/1968, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chủ trì cuộc họp cùng các đồng chí Trần Quốc Hoàn, Bộ trưởng Bộ Công an; đồng chí Trần Hiệu, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; đồng chí Phạm Văn Bạch, Chánh án Toà án nhân dân tối cao cùng các chuyên viên của ba cơ quan và đại diện của Ban Pháp chế Trung ương, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Nội chính Chính phủ để kiểm điểm về mối quan hệ giữa ba ngành trong công tác đấu tranh chống tội phạm và vi phạm pháp luật.

- Ngày 09/03/1974, tại Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Đảng đoàn 4 cơ quan Bộ Công an, Uỷ ban Thanh tra Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã họp liên tịch, do đồng chí Trần Hiệu, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì để bàn về công tác phối hợp đảm bảo thi hành Nghị quyết số 228-NQ/TW của Bộ Chính trị. Tham gia cuộc họp này còn có đại diện Văn phòng nội chính Phủ Thủ tướng và Ban Tổ chức Trung ương Đảng.

- Ngày 17/4/1974, thay mặt 4 cơ quan, Đảng đoàn Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã ra Thông báo số 49/TB-ĐĐ gửi các ngành hữu quan để tổ chức thực hiện, đồng thời báo cáo Ban Bí thư Trung ương Đảng.

- Ngày 22/5/1974, Đảng đoàn ba cơ quan Bộ Công an, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao họp liên tịch thống nhất áp dụng thủ tục rút ngắn nhằm phục vụ kịp thời, có hiệu quả Nghị quyết 228-NQ/TW của Bộ Chính trị. Ngày 26/6/1974, thay mặt ba ngành, Đảng đoàn Viện kiểm sát nhân dân tối cao có Thông báo số 59/ĐĐ và Thông báo số 60/ĐĐ về kết quả hội nghị liên tịch nói trên.

Về công tác xây dựng Ngành: Ngày 25/4/1970, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã có Nghị quyết thành lập Trường đào tạo và bổ túc cán bộ kiểm sát theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Ngày 09/03/1971, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Chỉ thị số 19/V9-TC về việc quản lý chỉ tiêu lao động và tiền lương thống nhất trong Ngành từ trung ương xuống địa phương và các khoản kinh phí khác của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, thành, trong đó có cả Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện. Ngày 24/9/1971, Viện kiểm sát nhân dân tối cao có văn bản số 2321/V9 ban hành quy định “Tiêu chuẩn tạm thời để xét nâng bậc của cán bộ nhân viên thuộc Viện kiểm sát nhân dân các địa phương” (kèm với Chỉ thị số 18/V9 ngày 28/8/1971). Đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chỉ đạo các đơn vị trong Ngành có biện pháp cụ thể để đào tạo và chuẩn bị lực lượng cán bộ Kiểm sát cho các tỉnh phía Nam sau khi nước nhà thống nhất; chính vì vậy sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, sau cuộc Tổng tuyển cử bầu ra Quốc hội khoá VI (Quốc hội chung của cả nước), ngành Kiểm sát nhân dân đã có một lực lượng cán bộ đủ để triển khai hoạt động kiểm sát ở các tỉnh phía Nam.

Trong thời gian làm Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã trực tiếp chỉ đạo các cơ quan thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các Viện kiểm sát địa phương đưa ra truy tố, xét xử nhiều vụ án nghiêm trọng và phức tạp như các vụ án phạm tội  buôn bán hàng hoá trái phép (buôn bán thuốc phiện), đầu cơ tích trữ hàng hoá trái phép, gian lậu thuế (1964); Cố ý giết người có dự mưu (1965); Chống phá chính sách hợp tác hoá nông nghiệp (1965)...

Trong công tác hàng ngày, với cương vị là Thủ trưởng Ngành, đồng chí Hoàng Quốc Việt đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng một đội ngũ cán bộ Kiểm sát vừa hồng, vừa chuyên, có đạo đức và phẩm chất cách mạng trong sáng như pha lê. Đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chỉ đạo các cấp kiểm sát: “Để phát huy đầy đủ tác dụng của công tác kiểm sát trong tình hình mới, làm cho ngành Kiểm sát thực sự xứng đáng là công cụ sắc bén của Đảng và Nhà nước trong việc thực hiện nhiệm vụ lịch sử của chuyên chính vô sản, chúng ta cần:

1- Tăng cường hơn nữa công tác giáo dục chính trị và tư tưởng, bao gồm giáo dục đường lối, chính sách của Đảng, nâng cao tính giai cấp, tính tiền phong và tinh thần cảnh giác cách mạng cho cán bộ toàn ngành. Qua thực tế công tác, nhất là qua đợt học tập chỉ thị của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc bảo vệ Đảng, chúng ta càng thấy rõ có nâng cao những phẩm chất trên đây mới có đầy đủ nghị lực và tinh thần kiên quyết đấu tranh để trấn áp bọn phản cách mạng, bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa và bảo vệ quyền dân chủ của nhân dân. Ngoài ra, cũng cần phải tăng cường việc bồi dưỡng ý thức tổ chức và kỷ luật, đạo đức cách mạng cho cán bộ toàn ngành, làm cho mỗi người phải có tinh thần kỷ luật và ý thức trách nhiệm cao, có đầy đủ những đức tính cần thiết của người cán bộ Kiểm sát là: Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn.

Muốn cho công tác giáo dục chính trị và tư tưởng được thực hiện tốt, việc trước hết phải tăng cường sinh hoạt chính trị và tư tưởng của chi bộ Đảng ở cơ quan. Hiện nay, nhiều chi bộ đang tiến hành xây dựng chi bộ 4 tốt. Đây là một dịp tốt để nâng cao chất lượng sinh hoạt của chi bộ nhằm tăng cường công tác giáo dục thường xuyên về chính trị và tư tưởng cho đảng viên, đẩy mạnh phê bình và tự phê bình trong chi bộ, giúp cho đảng viên kịp thời hiểu được tình hình và nhiệm vụ mới, nắm được đường lối, chính sách của Đảng, bồi dưỡng ý chí phấn đấu, phẩm chất và đạo đức cách mạng cho đảng viên, tăng cường sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Đối với cán bộ ngoài Đảng, chi bộ cần phải phối hợp với chính quyền và công đoàn để có kế hoạch theo dõi giúp đỡ về các mặt: Quan điểm lập trường giai cấp và đạo đức xã hội chủ nghĩa, tác phong công tác.

2- Về mặt nghiệp vụ, cần tăng cường hơn nữa kiểm  tra của trên đối với dưới để kịp thời phát hiện và uốn nắn những sai sót trong việc chấp hành chính sách và pháp luật cũng như trong vấn đề về tư tưởng đạo đức và tác phong của cán bộ.

3- Khi giải quyết công việc, phải biết vận dụng chính sách, sách lược cho chính xác. Trong những vấn đề thuộc về mâu thuẫn địch ta, chúng ta phải thực hiện phương pháp chuyên chính mạnh mẽ, thẳng tay trừng trị bọn phản cách mạng, có hình phạt thật nghiêm khắc đối với bọn cầm đầu và có sách lược phân hoá cao đối với bọn tay chân. Trong những vấn đề thuộc về nội bộ nhân dân, phải lấy phương pháp thuyết phục, giáo dục làm chính, mạnh dạn áp dụng nhiều biện pháp xử lý có tình, nhưng đối với nhân dân lao động nhất thời phạm pháp nhẹ nên mạnh dạn đưa về cho các tổ chức quần chúng giúp đỡ, phê phán để cải tạo, giáo dục họ, tránh áp dụng đơn thuần phương pháp trừng trị, bỏ tù để giải quyết.

4- Trong hoàn cảnh mới, mọi mặt công tác của chúng ta đều có nội dung và yêu cầu mới. Để đáp ứng yêu cầu đó, chúng ta cần có kế hoạch công tác có trọng tâm trọng điểm, đẩy mạnh việc rút kinh nghiệm, chú trọng đến công tác nghiên cứu, kịp thời đề xuất những vấn đề mới, tích cực góp phần vào việc xây dựng pháp luật, làm tốt hơn nữa nhiệm vụ tham mưu đối với cấp uỷ. Trong công tác đấu tranh chống tội phạm và vi phạm pháp luật, cần có nhận thức đầy đủ hơn nữa về chức năng của ngành, biết vận dụng một cách có kết quả nhất các khâu nghiệp vụ kiểm sát để thực hiện tốt phương châm: Chính xác, triệt để và kịp thời...

5- Cán bộ Kiểm sát cần phải ra sức bồi dưỡng hơn nữa quan điểm quần chúng trong công tác của mình, đi sát cơ sở, dựa vào quần chúng để làm án và xử lý các vi phạm pháp luật, xây dựng công tác kiểm sát trên cơ sở của đông đảo quần chúng, kết hợp chặt chẽ việc đấu tranh bảo vệ pháp chế với toàn bộ cuộc đấu tranh cách mạng của nhân dân. Bồi dưỡng quan điểm quần chúng không những là cơ sở để chúng ta hoàn thành tốt nhiệm vụ công tác mà còn là cơ sở để nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng, cải tạo tác phong, tự bồi dưỡng cho mình những đức tính không thể thiếu được của người cán bộ Kiểm sát là: "Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn...".

Tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội Khoá VI họp từ ngày 24/6 đến ngày 03/7/1976, tại Hà Nội, theo sự phân công mới của Đảng và Nhà nước, cũng là thể theo nguyện vọng của đồng chí Hoàng Quốc Việt; Quốc hội đã nhất trí để đồng chí Hoàng Quốc Việt thôi giữ chức Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao để nhận công tác khác. Trong 16 năm liền, kể từ năm 1960 đến năm 1976, được Chủ tịch Hồ Chí Minh, được Đảng, Nhà nước giao cho nhiệm vụ tổ chức lãnh đạo ngành Kiểm sát nhân dân, là Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đầu tiên và giữ chức vụ này trong nhiều năm, đồng chí Hoàng Quốc Việt là tấm gương mẫu mực cho toàn ngành Kiểm sát nhân dân học tập, phấn đấu noi theo.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt là một cán bộ Kiểm sát tiêu biểu nhất và ngành Kiểm sát nhân dân rất vinh dự có trong đội ngũ một đồng chí Thủ trưởng Ngành kính mến như đồng chí Hoàng Quốc Việt.