Trí tuệ nhân tạo – Nền tảng của kỷ nguyên chuyển đổi số

1. Khái niệm về trí tuệ nhân tạo

Trí tuệ nhân tạo là khả năng của máy móc và phần mềm trong việc học hỏi, lý luận, thích ứng và tự động ra quyết định dựa trên dữ liệu. AI không đơn thuần là một phần mềm thông minh, mà là hệ thống có thể tiếp nhận thông tin, phân tích, suy luận và tự cải thiện theo thời gian thông qua thuật toán và dữ liệu.

AI được chia thành hai cấp độ chính:

• Trí tuệ nhân tạo hẹp (Narrow AI): thực hiện tốt một nhiệm vụ cụ thể, ví dụ như nhận diện khuôn mặt, phân tích dữ liệu, dịch ngôn ngữ hoặc hỗ trợ tra cứu pháp luật.

• Trí tuệ nhân tạo tổng quát (General AI): mô phỏng toàn diện trí thông minh của con người, có khả năng hiểu biết và ứng dụng kiến thức trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Hiện nay, các nghiên cứu chủ yếu vẫn tập trung ở cấp độ trí tuệ nhân tạo hẹp.

2. Các lĩnh vực và công nghệ cốt lõi của AI

Trí tuệ nhân tạo bao gồm nhiều nhánh công nghệ và kỹ thuật khác nhau, trong đó có:

• Học máy (Machine Learning): cho phép máy tính học từ dữ liệu và cải thiện hiệu suất mà không cần lập trình chi tiết.

• Học sâu (Deep Learning): sử dụng mạng nơ-ron nhân tạo để phân tích dữ liệu phức tạp như hình ảnh, âm thanh, ngôn ngữ.

• Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (Natural Language Processing – NLP): giúp máy tính hiểu, diễn đạt và giao tiếp bằng ngôn ngữ con người.

• Thị giác máy tính (Computer Vision): cho phép máy nhận diện và phân tích hình ảnh, video.

• Nhận diện giọng nói và âm thanh (Speech Recognition): giúp hệ thống tương tác bằng lời nói.

• Hệ thống chuyên gia (Expert System): mô phỏng quy trình ra quyết định của con người trong các lĩnh vực chuyên môn như pháp lý, y học, kỹ thuật.

• Rô-bốt thông minh (Intelligent Robotics): kết hợp AI với cơ học và cảm biến, giúp máy móc hoạt động tự động, chính xác trong môi trường thực tế.

3. Ứng dụng của trí tuệ nhân tạo trong khu vực công

Trong lĩnh vực quản lý nhà nước, trí tuệ nhân tạo đang được ứng dụng rộng rãi để:

• Tự động hóa quy trình hành chính, giảm tải công việc thủ công.

• Phân tích dữ liệu lớn phục vụ hoạch định chính sách, dự báo xu hướng.

• Hỗ trợ tra cứu văn bản, hồ sơ, tăng tốc độ xử lý công việc.

• Tăng cường bảo đảm an toàn, an ninh mạng thông qua hệ thống cảnh báo và phân tích tự động.

• Cải thiện dịch vụ công trực tuyến và tương tác với người dân qua các nền tảng số thông minh.

4. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong ngành Kiểm sát nhân dân

Thực hiện Nghị quyết số 129-NQ/BCSĐ ngày 10/4/2024 của Ban Cán sự Đảng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Kế hoạch số 05/KH-VKSTC ngày 10/01/2025 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao về chuyển đổi số năm 2025, ngành Kiểm sát nhân dân tập trung triển khai các giải pháp ứng dụng công nghệ số hiện đại, trong đó có trí tuệ nhân tạo, nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành và hoạt động nghiệp vụ.

Ngành chú trọng phát triển, triển khai các nền tảng số dùng chung, khuyến khích các đơn vị nghiên cứu, đề xuất sáng kiến, giải pháp công nghệ mới, chủ động áp dụng trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn, internet vạn vật trong công tác chuyên môn, quản lý, điều hành và thống kê. Việc ứng dụng công nghệ mới được gắn với mục tiêu xây dựng kho dữ liệu số, tự động hóa quy trình nghiệp vụ, tăng cường khả năng khai thác, chia sẻ, phân tích và sử dụng dữ liệu phục vụ hoạt động kiểm sát.

Bên cạnh đó, ngành Kiểm sát nhân dân từng bước nghiên cứu, triển khai các mô hình ứng dụng công nghệ số hỗ trợ tra cứu văn bản, hướng dẫn nghiệp vụ, tổng hợp và thống kê dữ liệu; tăng cường ứng dụng công nghệ trong công tác đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số và an toàn thông tin cho cán bộ, công chức, viên chức toàn Ngành.

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo và các công nghệ mới trong ngành Kiểm sát nhân dân được thực hiện theo lộ trình phù hợp, bảo đảm an toàn, an ninh mạng và bảo mật thông tin, hướng tới mục tiêu xây dựng ngành Kiểm sát nhân dân điện tử, thông minh, hiện đại, phục vụ hiệu quả công tác cải cách tư pháp và chuyển đổi số quốc gia.

5. Cơ hội và thách thức

Trí tuệ nhân tạo mang lại nhiều cơ hội, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Cơ hội lớn nhất là giúp nâng cao năng suất, tiết kiệm thời gian, tăng tính chính xác và minh bạch trong công việc. Tuy nhiên, đi kèm là thách thức về bảo mật dữ liệu, đạo đức sử dụng AI, tính minh bạch của thuật toán và yêu cầu đào tạo lại nguồn nhân lực.

Ngành Kiểm sát nhân dân xác định việc ứng dụng AI phải được thực hiện có lộ trình, có sự kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật, đặc biệt trong việc xử lý thông tin bí mật Nhà nước, bí mật công tác.

6. Xu hướng phát triển

Trong thời gian tới, trí tuệ nhân tạo và các công nghệ số hiện đại sẽ tiếp tục được nghiên cứu, ứng dụng sâu rộng, trở thành nền tảng quan trọng trong quá trình xây dựng và vận hành hạ tầng số của ngành Kiểm sát nhân dân. Đây là cơ sở để Ngành thực hiện chuyển đổi số toàn diện, đưa toàn bộ hoạt động hành chính và các khâu nghiệp vụ trọng yếu lên môi trường số; hình thành hệ sinh thái dữ liệu số thống nhất, nền tảng phân tích nghiệp vụ thông minh và hệ thống quản trị tư pháp điện tử, góp phần xây dựng ngành Kiểm sát nhân dân điện tử – thông minh – hiện đại, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và chuyển đổi số quốc gia.